Bios + Logos = ชีววิทยา

การจัดลำดับหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิตเริ่มจัด เป็นกลุ่มใหญ่ก่อน  แล้วจึงแบ่งแยกออกเป็นกลุ่มย่อย ๆ  อีกหลายระดับ  กลุ่มใหญ่สุดของสิ่งมีชีวิต คือ อาณาจักร(Kingdom)  กลุ่มย่อยรองลงมาสำหรับพืชเรียก ดิวิชัน (Division)  สำหรับสัตว์เรียกไฟลัม (Phylum)  ในดิวิชันหรือไฟลัมหนึ่ง ๆ  แยกออกเป็นคลาส หลายคลาส (Class)  หรือชั้น ในแต่ละคลาสแยกออกเป็นหลายออร์เดอร์ (Order) หรืออันดับแต่ละ ออร์เดอร์แยกออกเป็นหลายแฟมิลี (Family) หรือวงศ์  ในแต่ละแฟมิลียังแยกออกเป็นจีนัส (Genus) หรือสกุล  แต่ละจีนัสแบ่งย่อยออกเป็นหลายสปีชีส์ (species) หรือชนิด

              อาณาจักร (Kingdom)

ในระหว่างกลุ่ม  อาจมีกลุ่มย่อยอีก  เช่น Sub  Kingdom,Sub  division เป็นต้น  พืชแต่ละชนิด อาจมีลักษณะต่างกันเล็กน้อย เรียกว่า พันธุ์    สิ่งมีชีวิตที่จัดอยู่ในสปีชีส์ เดียวกันต้องมีความสัมพันธ์ ใกล้ชิดกันทางบรรพบุรุษสามารถสืบพันธุ์กันได้ ลูกที่ได้จะต้องไม่เป็นหมัน มีโครงสร้างหน้าที่เหมือนกัน

การศึกษาเกี่ยวกับการจัดหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิตหรืออนุกรมวิธาน  ประกอบด้วย

การวิเคราะห์ชนิด (Identification)  คือการวินิจฉัยตัวอย่างที่ได้มาโดยที่ได้มาโดยที่ยังไม่ทราบ รายละเอียด นำไปเปรียบเทียบลักษณะกับสิ่งมีชีวิตที่รู้จักแล้ว  วิเคราะห์รายละเอียดว่ามีความ คล้ายคลึงกันหรือแตกต่างกันอย่างไร อาจอาศัยข้อมูลจากเอกสารต่าง ๆ  เช่น  คู่มือ  หนังสือเกี่ยวกับพืช  และหนังสือเกี่ยวกับสัตว์  เป็นต้น

การวิเคราะห์ชนิดของแมลง
ที่มา http://www.feenixx.com/arthropods/images/a222-insect_identification_poster2.jpg

การจัดหมวดหมู่ ( Classification ) จัด ตัวอย่างสิ่งมีชีวิตนั้นให้เข้าหมวดหมู่ให้ถูกต้องและสอดคล้อง ตามลักษณะที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กันระหว่างหมู่ของสิ่งมีชีวิต  และเป็นที่ยอมรับตามหลักอนุกรมวิธานปัจจุบัน

การจัดหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิตที่เป็นผู้ล่า
ที่มา http://www.mun.ca/biology/scarr/139416_Natural_classification.jpg

การบัญญัติชื่อ (Nomenclature) กำหนด ตั้งชื่อสิ่งมีชีวิตที่ได้วิเคราะห์แล้วตามกฎเกณฑ์  ซึ่งกำหนดเป็นระเบียบสากลเรียก  ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific  name) ซึงเป็นชื่อที่ใช้ เหมือนกันทั่วโลกในทางวิชาการ  นอกจากนี้  ควรมีชื่อท้องถิ่น (native  name) และชื่อสามัญ (Common  name)  ของสิ่งมีชีวิตนั้นด้วย

หลักเกณฑ์ในการจำแนกสิ่งมีชีวิต  พิจารณาลักษณะสำคัญดังนี้

1. ลักษณะโครงสร้างทั้งภายนอกนอกภายในของสิ่งมีชีวิตชนิดต่าง ๆ  โครงสร้างที่มีต้นกำเนิด เดียวกัน แต่ทำหน้าที่ต่างกัน  (Homologous  structure)  เช่น  แขนคน  ขาสุนัข  ปีกนก  ครีบปลาวาฬ  ครีบปลาต่าง ๆ  จะเห็นว่าครีบปลาวาฬคล้ายแขนคนมากกว่าครีบปลา และโครงสร้าง ต่างกัน แต่ทำหน้าที่อย่างเดียวกันหรือคล้ายคลึงกัน (Analogous  structure)  เช่นปีกนกกับปีกผีเสื้อ เป็นต้น

โครงสร้างมีต้นกำเนิดเดียวกันทำงานแตกต่างกัน
ที่มา http://taggart.glg.msu.edu/isb200/HOMOL.GIF

โครงสร้างมีต้นกำเนิดต่างกันทำงานเหมือนกัน
ที่มา http://www.bio.miami.edu/dana/pix/analogous.gif

2. แบบแผนการเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิต  ตั้งแต่ ระยะเริ่มแรกเอมบริโอมีการเจริญคล้ายกันเพียงใด  เช่น การเจริญของเอมบริโอของสัตว์มีกระดูกสันหลังจะต้องมีช่องเหงือก (gill slits)  ที่บริเวณคอหอย  แต่เมื่อเจริญเป็นตัวเต็มวัยแล้วจะปิดไปยกเว้นปลา  จึงแตกต่างกันในระยะโตเต็มที่

แบบแผนการเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิต
ที่มา http://www.schoolhousevideo.org/Media/embryology.jpg

3. ความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตนั้น ๆ  สิ่งมีชีวิตที่มาจาก บรรพบุรุษเดียวกัน ย่อมมีความสัมพันธ์กันหรืออาจเปรียบเทียบจากซากดึกดำบรรพ์

ความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการ
ที่มา http://www.geocities.com/anek04/evolution/animal.html

4. การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม  การสืบพันธุ์  การดำรงชีพ  และพฤติกรรมต่าง ๆ

5. ส่วนประกอบทางชีวเคมีของเซลล์หรือสารที่เซลล์สร้างขึ้น   และกระบวนการทาง      สรีรวิทยาที่คล้ายคลึงหรือแตกต่างกัน

ความสัมพันธ์ทางเครือญาติและส่วนประกอบทางเคมีของ DNA ของลิงกับมนุษย์
ที่มา http://www.wildchimps.org/wcf/images/generel.gif

การแบ่งสิ่งมีชีวิตออกเป็นอาณาจักร
ที่มา http://www.neotropicalbirds.org/FieldGuide/OnPicts/Taxonomy.jpeg

การจำแนกสิ่งมีชีวิตมีหลายระบบ  ดังนี้
1. Artificial  system  จัดจำแนกสิ่งมีชีวิตโดยพิจารณาลักษณะภายนอกทั่ว ๆ  ไปเท่าที่สังเกตได้  พวกที่มีลักษณะคล้ายกันจัดไว้พวกเดียวกัน  พวกที่มีลักษณะต่างกันก็แยกออกไป  ระบบนี้นิยมใช้ในระยะ  ค.ศ. ที่ 17 - 18

2. Natural  system  จำแนกโดยอาศัยลักษณะธรรมชาติ  ลักษณะภายนอก  ลักษณะภายใน  พฤติกรรมและนิเวศน์วิทยา  ระบบนี้ใช้ระหว่างกลาง  ค.ศ. ที่  18 – 19

3. Phylogenetic  system   พิจารณาถึงความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต  และการมีบรรพบุรุษร่วมกัน  และได้นำความรู้แผนใหม่ทางชีววิทยาและวิทยาศาสตร์สาขาอื่น ๆ  เข้ามาประกอบด้วย  ระบบนี้ได้รับความนิยมนำมาใช้จานถึงปัจจุบัน

4. Modern  system  ระบบนี้เป็นการผสมระหว่าง  Natural  system  กับ Phylogenetic  system  เข้าด้วยกันโดยรวมลักษณะภายนอก  ลักษณะภายใน  เอมบริโอ  ลักษณะทางชีวเคมี  เช่นผนังเซลล์ประกอบด้วยสารอะไรบ้าง  มีอาหารเก็บไว้ที่ไหน  มีรงควัตถุอะไร  จำนวนโครโมโซม  รวมทั้งสภาวะแวดล้อมของพืชและซากดึกดำบรรพ์ (fossil) มาเป็นเกณฑ์พิจารณา

อริสโตเติล

อริสโตเติล (Aristotoe) นักปราชญ์ชาติกรีก เป็นผู้ริเริ่มในการจำแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็นหมวดหมู่  โดยแบ่งพืช ออกเป็น ไม้ยืนต้น (tree) ไม้พุ่ม (shrubs) และไม้ล้มลุก (herbs)  จำแนกสัตว์ออก พวกที่มีเลือดสีแดงและไม่มีเลือดสีแดง

ทีโอเฟรทัส
ที่มา http://www.gpo.or.th/various_pharmacy/persons/TheopharatusD.jpg

ทีโอเฟรทัส (Theophratus) นักปราชญ์ชาติกรีก ได้อธิบายการจำแนกพืชไว้ในหนังสือชื่อ  Historia  Plantarum โดยบรรยายลักษณะพืชไว้ถึง 500 ชนิด ต่อมาได้รับการยกย่องเป็น "บิดาแห่งพฤษศาสตร์"

จอห์นเรย์
ที่มา http://brianjford.com/p-John_Ray.jpg

จอห์นเรย์ (John Ray) นักชีววิทยาชาวอังกฤษ ได้จำแนกพืชออกเป็นพืชใบเลี้ยงคู่และพืช ใบเลี้ยงเดี่ยว  และเป็นผู้นำคำว่า สปีชีส์ (species) มาใช้เป็นครั้งแรก 

คาโรลัส สินเนียส
ที่มา http://obits.eons.com/obits/tributes/carolus_linnaeus/11110-1-photo.jpg

คาโรลัส สินเนียส (Carolus Linnaeus) นักพฤกษศาสตร์ชาวสวีเดน  เป็นผู้ริเริ่มจัดการ ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์(Scientific name)ให้กับสิ่งมีชีวิตประกอบด้วยคำ 2  คำ  คำแรกเป็นชื่อ จีนัส (Genus) ส่วนคำที่สองเป็นชื่อระบุชนิดของสิ่งมีชีวิต  การเรียกชื่อโดยใช้ 2  คำเช่นนี้เรียกว่าระบบทวินาม (Binomial  nomenclature)  ได้เขียนหนังสือชื่อ Systema  Naturae  และ  Species  Plantarum  ต่อมาได้รับการยกย่องว่าเป็น  บิดาแห่งการจำแนกสิ่งมีชีวิต (Father  of  Modern  Classification)

เอิร์น แฮคเคล
ที่มา http://www.payer.de/mahavamsa/chronik01a01.gif

เอิร์น แฮคเคล (Ernst Haeckel) นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันจำแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็น  3 อาณาจักร คือ อาณาจักรพืช   อาณาจักรสัตว์  และอาณาจักรโปรติสตา ได้นำคำว่า โพรทิสตา (Protista)  มาใช้เป็นคนแรก

โคปแลนด์ (Copeland) จำแนกสิ่งมีชีวิตเป็น 4 อาณาจักร คือ

1. อาณาจักรโมเนอรา (Kingdom Monera)
2. อาณาจักรโพรทิสตา (Kingdom Protista)
3. อาณาจักรพืช (Kingdom Metaphyta)
4. อาณาจักรสัตว์ (Kingdom Metazoa)

วิตเทเกอร์ (Whittaker)ได้จำแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็น  5  อาณาจักรคือ    

1. อาณาจักรโมเนอรา (Kingdom Monera) 
2. อาณาจักรโพรทิสตา (Kingdom Protista) 
3. อาณาจักรฟังไจ (Kingdom Fungi)
4. อาณาจักรพืช (Kingdom Metaphyta) 
5. อาณาจักรสัตว์ (Kingdom Metazoa)